Sıfırdan İleri Seviyeye Girişimcilik Rehberi Bölüm 16: Şirket Türleri Nelerdir? En Uygun Şirket Türünü Nasıl Seçebilirim?

14 Nis

Değerli girişimciler ve girişimci adayları girişiminiz için şirket türü seçerken vereceğiniz karar, işinizin geleceği açısından büyük öneme sahip. Çünkü bu seçim, vergi yükünüzü, hukuki sorumluluklarınızı, sermaye gereksinimlerinizi ve bürokratik süreçleri doğrudan etkileyecek. Yanlış bir tercih, işinizi büyütmek yerine yavaşlatabilir veya maliyetlerinizi artırabilir. Bu nedenle, doğru kararı vermek için tüm seçenekleri dikkatlice değerlendirmeniz gerekiyor. Bu makalemizde sizlere bu konu hakkında 2025 yılı verilerini baz alarak bilgi vermeye çalışacağız.

Neden Şirket Türü Seçimi Bu Kadar Önemli?

Bir girişimci olarak, iş fikrimin peşinden koşarken özgürce hareket etmek isterdim. Ama aynı zamanda, işimi sağlam bir temele oturtmak ve gereksiz risklerden kaçınmak da önceliklerim arasında olurdu. Şirket türü seçimi, tam da bu dengeyi kurmamı sağlayacak bir karar. Türkiye’de şirket türleri, Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 124 kapsamında düzenleniyor ve her biri farklı sorumluluklar, maliyetler, vergilendirme şekilleri ve büyüme fırsatları sunuyor. Yanlış bir seçim, gereksiz masraflara, karmaşık bürokrasiye veya beklenmedik sorumluluklara yol açabilir. O yüzden, bu seçimi yaparken işimin ölçeğini, hedeflerimi ve risk toleransımı göz önünde bulundurmam gerekir.

Peki, Türkiye’de hangi şirket türleri var ve bunlar ne anlama geliyor? Şimdi bu soruları yanıtlayalım.

Türkiye’deki Başlıca Şirket Türleri

Türk Ticaret Kanunu’na göre, şahıs şirketleri ve sermaye şirketleri olarak iki ana gruba ayrılıyor. Ayrıca, adi şirketler ve kooperatifler gibi özel yapılar da mevcut. Ama girişimcilerin en sık tercih ettiği türler şunlar: Şahıs Şirketi, Limited Şirket ve Anonim Şirket. Her birinin avantajlarını, dezavantajlarını ve 2025 itibarıyla geçerli olan yasal gerekliliklerini inceleyelim.

1. Şahıs Şirketi: Hızlı Başlangıç İçin İdeal

Şahıs şirketi, bir veya daha fazla gerçek kişi tarafından kurulan, tüzel kişiliğe sahip bir yapı. Türk Ticaret Kanunu’na göre, kolektif ve komandit şirketler de şahıs şirketi kategorisine girse de, girişimciler genellikle “adi şirket” ya da klasik şahıs şirketini tercih ediyor.

Özellikler ve Yasal Gereklilikler (2025):

Kuruluş Maliyeti: Düşük. 2025 itibarıyla, noter, vergi dairesi ve muhasebeci giderleriyle birlikte yaklaşık 2.000-3.000 TL arasında bir maliyetle kurulabiliyor.
Sermaye Şartı: Minimum sermaye gerekmiyor. İşe başlarken cebinde ne kadar varsa, onunla yola çıkabilirsin.
Vergilendirme: Gelir vergisi ödersin. 2025 için gelir vergisi dilimleri %15’ten başlayıp %40’a kadar çıkıyor. Genç girişimciler için ilk 330.000 TL’lik kazançta vergi muafiyeti gibi avantajlar da var (Genç Girişimci Desteğini araştırabilirsin).
Sorumluluk: Sınırsız sorumluluk. Yani, şirket borçlarından kişisel mal varlığınla da sorumlusun. Bu, riskli bir yön olabilir.
Kuruluş Süreci: Hızlı ve basit. Vergi dairesine kayıt, noter işlemleri ve ticaret odasına başvuruyla 1-2 günde şirketin hazır.

Avantajları:

Kuruluşu ucuz ve bürokrasisi az.
Muhasebe işlemleri basit, maliyetleri düşük.
Küçük ölçekli işler için ideal (örneğin, freelance yazılımcı, danışman, butik işletme).
Genç girişimci teşviklerinden yararlanabiliyorsun.

Dezavantajları:

Sınırsız sorumluluk, kişisel mal varlığını riske atar.
Büyük ölçekli işler veya yatırım almak için prestiji sınırlı.
Bankacılık, borsa gibi bazı sektörlerde faaliyet gösteremez.

Kimlere Uygun? Eğer ben bir girişimci olarak küçük çaplı bir iş kurmak istesem (mesela bir e-ticaret sitesi, kafe veya danışmanlık hizmeti), şahıs şirketi benim için biçilmiş kaftan olurdu. Hızlıca başlayıp düşük maliyetle işimi test etmek istediğimde bu türü seçerdim.

2. Limited Şirket: Orta Ölçekli Girişimler İçin Güvenli Liman

Limited şirket, bir veya daha fazla gerçek/tüzel kişi tarafından kurulan bir sermaye şirketi. Ortakların sorumluluğu, şirkete koydukları sermaye ile sınırlı.

Özellikler ve Yasal Gereklilikler (2025):

Kuruluş Maliyeti: Orta seviye. 2025’te noter, ticaret odası, mali müşavir ve diğer giderlerle birlikte yaklaşık 10.000-15.000 TL’lik bir bütçe gerekiyor.
Sermaye Şartı: En az 50.000 TL (TTK madde 580, 2024’te güncellendi). Sermayenin %25’i kuruluş öncesi bankaya yatırılmalı.
Vergilendirme: Kurumlar vergisi ödersin. 2025 için oran %25. Kâr dağıtımı yaparsan, ek olarak %15 stopaj vergisi devreye giriyor.
Sorumluluk: Sınırlı sorumluluk. Sadece şirkete koyduğun sermaye kadar risk alırsın; kişisel mal varlığın güvende.
Kuruluş Süreci: Ortalama 3-5 gün. MERSİS üzerinden başvuru, noter onayı, ticaret siciline tescil ve vergi dairesi işlemleri gerekiyor.

Avantajları:

Sınırlı sorumluluk, kişisel varlıklarını korur.
Orta ölçekli işler için prestijli ve güvenilir.
Yatırımcılarla çalışmak veya kredi almak için uygun.
Ortak sayısı 50’ye kadar çıkabilir, esnek bir yapı sunar.

Dezavantajları:

Kuruluş ve yönetim maliyetleri şahıs şirketine göre yüksek.
Muhasebe ve denetim işlemleri daha karmaşık.
Hisseler kolayca devredilemez; bu, çıkış stratejisi planlayanlar için bir engel olabilir.

Kimlere Uygun? Bir girişimci olarak, işimi büyütmeyi planlıyor ve birkaç ortakla çalışmayı düşünüyorsam, limited şirketi seçerdim. Örneğin, bir teknoloji girişimi, restoran zinciri veya üretim tesisi kuracaksam, bu yapı hem güvenilir hem de profesyonel bir imaj sunar.

3. Anonim Şirket: Büyük Hayallerin Ortağı

Anonim şirket, sermayesi paylara bölünmüş, ortakların sorumluluğunun sınırlı olduğu bir sermaye şirketi. Genellikle büyük ölçekli işler ve halka açılma hedefi olanlar için tercih ediliyor.

Özellikler ve Yasal Gereklilikler (2025):

Kuruluş Maliyeti: Yüksek. 2025’te yaklaşık 15.000-20.000 TL’lik bir maliyet bekleniyor (noter, ticaret odası, sermaye blokajı vb.).
Sermaye Şartı: En az 250.000 TL (TTK madde 332, 2024’te güncellendi). Kayıtlı sermaye sistemi için 500.000 TL gerekiyor.
Vergilendirme: Kurumlar vergisi (%25). Kâr dağıtımı için %15 stopaj vergisi.
Sorumluluk: Sınırlı sorumluluk. Sadece sermaye payın kadar sorumlusun.
Kuruluş Süreci: 3-5 gün. Limited şirkete benzer prosedürler, ancak daha fazla denetim ve şeffaflık gereksinimi var.

Avantajları:

Büyük ölçekli işler ve yatırım almak için ideal.
Hisseler kolayca devredilebilir, halka açılma imkânı var.
Kurumsal yapı, profesyonel bir imaj sağlar.
Bankacılık, sigortacılık gibi bazı sektörlerde zorunlu.

Dezavantajları:

Yüksek kuruluş ve yönetim maliyetleri.
Bağımsız denetim zorunluluğu (büyük ölçekli A.Ş.’ler için).
Daha karmaşık yasal süreçler ve şeffaflık gereksinimleri.

Kimlere Uygun? Bir girişimci olarak global bir marka yaratmayı, yatırım almayı veya halka açılmayı hedeflesem, anonim şirket tam bana göre olurdu. Örneğin, bir fintech girişimi, büyük bir üretim tesisi veya uluslararası bir e-ticaret platformu için bu türü seçerdim.

Diğer Şirket Türleri

Kollektif Şirket: Şahıs şirketi kategorisinde, ortakların sınırsız sorumluluğu var. Nadiren tercih ediliyor.
Komandit Şirket: Hem sınırsız hem sınırlı sorumlu ortaklar içerir. Özel projeler için kullanılabilir.
Adi Şirket: Tüzel kişiliği yok, genellikle geçici ortaklıklar için kuruluyor. Türk Borçlar Kanunu’na tabi.
Kooperatif: Ortak ekonomik hedefler için kurulur, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre düzenlenir. Girişimciler arasında yaygın değil.

Hangi Şirket Türünü Seçmeliyim? Karar Verme Rehberi

Bir girişimci olarak, şirket türü seçerken kendime şu soruları sorardım:

İşimin ölçeği ve hedefleri neler? Küçük bir kafe mi açıyorum, yoksa global bir teknoloji girişimi mi kuruyorum?
Ne kadar risk alabilirim? Kişisel mal varlığımı riske atmak istemiyor muyum?
Başlangıç sermayem ne kadar? Yüksek bir sermaye ayırabilir miyim?
Yatırım almayı planlıyor muyum? Yatırımcılar hangi yapıya daha sıcak bakar?
Vergi avantajları benim için önemli mi? Kısa vadede düşük vergi mi ödeyeyim, yoksa uzun vadeli plan mı yapayım?

İşte bu sorulara göre bir karar rehberi:

Küçük ölçekli, düşük riskli bir iş için (örn. freelance, kafe, butik): Şahıs şirketi. Hızlı kurulum, düşük maliyet ve vergi avantajları (özellikle genç girişimciler için) seni destekler.
Orta ölçekli, büyümeye açık bir iş için (örn. teknoloji girişimi, restoran zinciri): Limited şirket. Sınırlı sorumluluk ve kurumsal imaj, hem seni korur hem de işini büyütür.
Büyük ölçekli, yatırım odaklı bir iş için (örn. fintech, üretim tesisi): Anonim şirket. Yatırımcı dostu yapısı ve halka açılma potansiyeliyle büyük hayallere kapı açar.

Sizin için şirket türlerini özetleyen aşağıdaki tabloyu hazırladık:

Şirket Türleri Özet Karşılaştırma Tablosu

2025’te Dikkat Etmen Gereken Güncel Mevzuatlar

Türkiye’de şirket kurarken, 2025 itibarıyla geçerli olan bazı yasal gerekliliklere dikkat etmelisin:

Asgari Sermaye Artışları: Limited şirketler için 50.000 TL, anonim şirketler için 250.000 TL asgari sermaye zorunlu (25.11.2023 tarihli Resmi Gazete, 32380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı).
E-Defter Zorunluluğu: Yeni kurulan şirketler için e-defter kullanımı yaygınlaşıyor. 2025’ten itibaren bazı sektörlerde zorunlu olabilir.
Asgari Kurumlar Vergisi: Limited ve anonim şirketler için %25 kurumlar vergisi, ancak yeni kurulan şirketler ilk 3 yıl asgari kurumlar vergisinden muaf.
İş Sağlığı ve Güvenliği: 1 Ocak 2025’ten itibaren, tek bir personel çalıştırsan bile iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerine uymalısın.
Genç Girişimci Desteği: 18-29 yaş arasındaysan, şahıs şirketi kurarak 330.000 TL’ye kadar gelir vergisi muafiyetinden faydalanabilirsin.

Bir Girişimci Olarak Ben Ne Yapardım?

Kendi hikayemi hayal edeyim: Diyelim ki bir mobil uygulama geliştiriyorum ve yurtdışına hizmet satmayı planlıyorum. İlk etapta düşük maliyetle başlayıp vergisel avantajlardan yararlanmak için şahıs şirketi kurardım. Genç girişimci desteğiyle ilk 330.000 TL’lik kazancımda vergi ödemezdim. İş büyümeye başladığında ve yatırım alma ihtimali doğduğunda, şahıs şirketinden limited şirkete geçiş yapardım. Böylece hem sorumluluğumu sınırlandırır hem de daha kurumsal bir imaj çizerdim. Eğer işim global bir marka olma yolunda ilerlerse, halka açılma veya büyük yatırımlar için anonim şirkete dönüştürürdüm.

Bu strateji, hem esnekliği hem de büyümeyi destekler. Senin hikayen ne? İş fikrin, bütçen ve hayallerin bu kararı şekillendirecek.

Pratik İpuçları

Mali Müşavirle Çalış: Şirket kurarken bir mali müşavir, hem süreci hızlandırır hem de seni olası hatalardan korur.
Pazar Araştırması Yap: İşinin sektörel gerekliliklerini öğren. Örneğin, bankacılık için anonim şirket zorunlu.
Uzun Vadeli Düşün: İlk etapta şahıs şirketi mantıklı görünse de, büyüme planların varsa sermaye şirketlerini göz ardı etme.
Desteklerden Yararlan: KOSGEB, TÜBİTAK ve genç girişimci teşviklerini araştır.

Sevgili girişimci, şirket türü seçimi, yolculuğunun sadece bir adımı. Önemli olan, hayallerine tutkuyla bağlı kalman ve adım adım ilerlemen. Türkiye’de girişimcilik, bazen bürokrasiyle yorucu olabilir, ama doğru bilgiyle donandığında her şey çok daha kolay.olacaktır.

💬 Sizin için en uygun şirket türü hangisi?

📊 İş kurarken sermaye mi yoksa risk sınırlaması mı daha önemli?

✍️ Yorumlar kısmında görüşlerinizi paylaşın, birlikte tartışalım!